ایمونوگلوبولین ها یا آنتی بادی ها گلیکوپروتئین هایی هستند که توسط سلول های پلاسما تولید می شوند. سلول های B توسط ایمونوژن های خاص، به عنوان مثال، پروتئین های باکتریایی، به سلول های پلاسما، که سلول های پروتئین ساز هستند و در واقع در پاسخ های ایمنی هومورال علیه باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها، انگل ها، آنتی ژن های سلولی، مواد شیمیایی تحریک و تولید می شوند.
ایمونوژن یا آنتی ژن با گیرنده سلول B (BCR) روی سطح سلولی لنفوسیت های B واکنش می دهد. سپس سیگنالی تولید می شود که فعال شدن فاکتورهای رونویسی را برای تحریک سنتز آنتی بادی ها هدایت می کند که برای ایمونوژنی که سلول B را تحریک می کند بسیار خاص هستند. علاوه بر این، یک کلون از یک سلول B یک ایمونوگلوبولین (ویژه) می سازد. همچنین، سیستم ایمنی آنتی ژن هایی را که به دلیل رشد سلول های B حافظه باعث ایجاد واکنش شده اند را به خاطر می آورد. آنتی بادی های در گردش آنتی ژن ها را در مایعات بافتی و سرم تشخیص می دهند. این فعالیت آنتی بادی ها فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی ایمونوگلوبولین ها را توصیف می کند. ایمونوگلوبولین ها حدود 20 درصد از پروتئین پلاسما را تشکیل می دهند.
پنج نوع ایمونوگلوبولین در انسان به شرح زیر است:
- IgM
- IgG
- IgA
- IgE
- IgD
آنتی بادی ها یا ایمونوگلوبولین ها دارای دو زنجیره سبک و دو زنجیره سنگین در آرایش یا ساختار سبک-سنگین-سنگین-سبک هستند. آنتی بادی ها یک منطقه Fc دارند که واسطه عملکردهای بیولوژیکی (مانند ظرفیت اتصال به گیرنده های سلولی) و یک منطقه Fab حاوی محل های اتصال آنتی ژن دارند.
ایمونوگلوبولین M
IgM دارای وزن مولکولی 970 کیلو دالتون و غلظت سرمی متوسط آن 1.5 میلی گرم بر میلی لیتر است. عمدتاً در پاسخ ایمنی اولیه به عوامل عفونی یا آنتی ژن ها تولید می شود. این یک پنتامر است و مسیر کلاسیک سیستم کمپلمان را فعال می کند. IgM به عنوان یک آگلوتینین قوی در نظر گرفته می شود
ایمونوگلوبولین G
IgG یک مونومر با وزن مولکولی تقریبی 146 کیلو دالتون و غلظت سرمی 9.0 میلی گرم بر میلی لیتر است. گفته می شود که IgG دو ظرفیتی است، یعنی دارای دو محل اتصال آنتی ژن یکسان است که شامل 2 زنجیره L و 2 زنجیره H است( یعنی سبک و سنگین) که با پیوندهای دی سولفید به هم متصل شده اند. IgG بیشتر در پاسخ ایمنی ثانویه به پاتوژن ها سنتز می شود. IgG می تواند مسیر کلاسیک سیستم کمپلمان را فعال کند و همچنین بسیار محافظت کننده است.
ایمونوگلوبولین A
- IgA در 2 ساختار مولکولی مختلف ظاهر می شود: ساختار مونومر (سرم) و ساختار دایمر (ترشحی) می باشد.
- IgA سرم دارای وزن مولکولی 160 کیلو دالتون و غلظت سرمی 3 میلی گرم در میلی لیتر است.
- IgA آنتی بادی اصلی در ترشحات موجود در بزاق، اشک، شیر آغوز، روده، دستگاه تناسلی و ترشحات تنفسی می باشد.
ایمونوگلوبولین E
IgE یک مونومر است. وزن مولکولی آن 188 کیلو دالتون و غلظت سرمی آن 00005/0 میلی گرم بر میلی لیتر است. از بدن در برابر انگل‌ها محافظت می‌کند و به گیرنده‌های روی ماست‌سل‌ها(mast cells) و بازوفیل‌ها که میل ترکیبی بالایی به انها دارد متصل می‌شود و باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شود.
IgE مهمترین دفاع میزبان در برابر عفونت های مختلف انگلی در نظر گرفته می شود.
ایمونوگلوبولین D
IgD یک مونومر با وزن مولکولی 184 Kd است. IgD به مقدار ناچیز در سرم (0.03 میلی گرم در میلی لیتر) وجود دارد و عملکرد ناشناخته ای در برابر عوامل بیماری زا دارد.
استفاده بالینی ایمونوگلوبولین ها
ایمونوگلوبولین ها یا آنتی بادی ها می توانند به عنوان نوعی ایمونوتراپی استفاده شوند. مانند داروها، ایمونوگلوبولین ها از یک مخزن خون اهدایی در مراکز جمع‌آوری خون تهیه شده و از طریق جداسازی پردازش می‌شوند تا بخش پروتئینی را از جزء سلولی جدا کنند. ایمونوگلوبولین خالص شده می تواند بسیاری از مشکلات ایمنی، از جمله کمبود آنتی بادی، اختلالات شدید نقص ایمنی ترکیبی ، مولتیپل اسکلروزیس، میاستنی گراویس، بیماری کاوازاکی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، پیوند اعضا و بسیاری دیگر را درمان کند.
ارزیابی آزمایشگاهی ایمونوگلوبولین ها
تعیین کمیت ایمونوگلوبولین ها و مطالعه عملکرد آنها برای تشخیص ایمنی نقص ایمنی، خودایمنی، واکنش های حساسیت مفرط و اختلالات التهابی حیاتی است که این ارزیابی ها توسط آزمایشگاه ها صورت می پذیرد.
معاینات زیر به طور معمول برای مطالعه رفتار آنتی بادی ها انجام می شود:
ایمونوگلوبولین های کمی سرم (طبقه ها و زیر کلاس ها)
- IgG
- IgM
- IgA
- IgE
این روش برای آزمایش وجود اختلالات نقص ایمنی مانند اختلالات آگاماگلوبولینمی مرتبط با کرومزوم X استفاده می شود که مقادیر کافی از همه کلاس های ایمونوگلوبولین وجود ندارد به طور کل این ایمونوگلوبولین ها در بدن فرد وجود ندارد. وجود IgA پایین ممکن است با اسهال مکرر و عفونت ریه و سینوس همراه باشد. IgG پایین با عفونت های پیوژنیک مرتبط است و IgE بالا ممکن است در عفونت های انگلی یافت شود.
آنتی بادی های IgG – پس از ایمن سازی
- سم کزاز
- توکسوئید دیفتری
- پلی ساکارید پنوموکوکی
- فلج اطفال
این سنجش ،کیفیت پاسخ ایمنی پس از واکسیناسیون را ارزیابی می کند. در افراد سالم، حداقل تیتر 1:16 آنتی بادی وجود دارد.
تشخیص ایزوهماگلوتینین ها –IgM
- خون ضد نوع A
- خون ضد نوع B
ایزوهماگلوتینین ها آنتی بادی های IgM هستند که سیستم ایمنی در پاسخ به آنتی ژن های باکتریایی در دستگاه گوارش تولید می کند. نشان داده شده است که تیتر آنها ممکن است در اختلالات کمبود آنتی بادی کمتر از 1:4 باشد.
سنجش های دیگر
- آزمایش آنتی بادی هتروفیل برای اندازه گیری وجود آنتی بادی علیه ویروس اپشتین بار
- الکتروفورز پروتئین سرم سطح آنتی بادی ها را به صورت کیفی ارزیابی می کند. به عنوان مثال، مولتیپل میلوما یک پیک مونوکلونال را در ناحیه گامای الکتروفورز نشان می دهد که با آنتی بادی مونوکلونال سازگار است.
- فاکتور روماتوئید یک آنتی بادی IgM علیه ناحیه IgG Fc است و یک نشانگر مهم در آرتریت روماتوئید یا RA است.
سخن پایانی
مدیریت بیماران مبتلا به کمبود ایمونوگلوبولین شامل یک تیم بین حرفه ای است که شامل پرستاران، پزشکان و داروسازان و آزمایشگاهیان است. بسیاری از این بیماران مستعد ابتلا به عفونت ها و ارگانیسم های فرصت طلب هستند. از این رو پیگیری و نظارت دقیق بر بیمار بسیار حیاتی است.
